Het Brakelbos met Hof ten Bossche en vallei van de Sassegembeek in Brakel is beschermd als cultuurhistorisch landschap.
", "provincie": "Oost-Vlaanderen", "gemeente": "Brakel", "straat": "Onbepaald", "adres": "Opbrakel (Brakel)", "waarden": {"waardesets": [{"motivatie": "Het Brakelbos ligt op een door beken ingesneden noordelijke helling van een restheuvel in de Vlaamse Ardennen. De ijzerrijke hooggelegen toppen van deze restheuvels zijn erosieresistenter waardoor ze het reliëf boetseren. Het Brakelbos is een gaaf bewaard en zeer goed ontwikkeld voorbeeld van een bron- en hellingbos. Het bron- en hellingbos met steile hellingen is rijk aan verschillende geomorfologische processen (verglijdingsvlakken, solifluctie, natuurlijke taluds, ...). Het Brakelbos is minstens sinds het einde van de 18de eeuw, en vermoedelijk al sinds de vroege middeleeuwen, ononderbroken bebost gebleven. Op deze bodems is zo een uniek bosgebied ontstaan met een bijzondere fauna en flora waaronder talrijke oudbosplanten en planten van bronbossen. Het Brakelbos biedt door zijn bijzondere beheersgeschiedenis veel potentieel voor wetenschappelijk onderzoek naar oudbossoorten.
De Sassegembeek is geomorfologisch zeldzaam door het voorkomen van kwel- en bronzones, een sterk meanderende beek met stroomkuilen en afwisselende stenige en zandige beekbeddingen. De bijzondere abiotische kenmerken in combinatie met de kenmerken van het kleinschalige gecompartimenteerde landschap in de vallei zorgen voor een typerende fauna en flora.
Er komen houtige beplantingen met erfgoedwaarde voor die bestaan uit onder meer omvangrijke, oude geknotte en gekandelaarde bomen. Deze veteraanbomen hebben holtes, dood hout in de kruin of loslatende delen op de schors die een uniek habitat vormen voor specifieke diersoorten. Door de omvang en hoge leeftijd hebben deze bomen een dendrologische en genetische waarde.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/50", "label": "wetenschappelijke waarde"}]}, {"motivatie": "Het Brakelbos en omgeving ligt op de noordelijke flank van de restheuvel van de Pottelberg en Modderode. Deze heuvel is onderdeel van een stelsel restheuvels in het zuiden van de Vlaamse Ardennen, waarvan de toppen bebost zijn. Het Brakelbos sluit deze beboste strook in het zuiden van de Vlaamse Ardennen af met een scherpe bosgrens langs de noordzijde, waar de overgang is naar de open kouter rond het Hof ten Bossche. Deze voormalige gesloten pachthoeve is vanouds van ver zichtbaar, fungeert als een baken in het landschap en bepaalt in sterke mate het uitzicht van de omgeving waar de hoevesite historisch mee verbonden is. De vallei van de Sassegembeek contrasteert met de open kouter en het gesloten Brakelbos. Het kleinschalige valleilandschap met een mozaïek van graslanden, houtkanten, (knot)bomenrijen en bosjes, volgt de structuur van de beekvallei.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/46", "label": "ruimtelijk-structurerende waarde"}]}, {"motivatie": "Het Brakelbos met Hof ten Bossche en vallei van de Sassegembeek karakteriseert zich door een zeer gevarieerd landschap met drie componenten die elk hun eigen identiteit hebben. De schoonheid van het landschap komt voort uit de combinatie van natuurlijke processen en elementen en menselijke invloeden. De bronwerking en de geologische geschiedenis heeft het reliëf mee gevormd. De ontginningsgeschiedenis heeft het gebied zijn uniek voorkomen mee bepaald.
Het Brakelbos vertoont door zijn geschiedenis een aantal gelijkjarige beukenbestanden met ideale omstandigheden voor de bloei van boshyacint, wat in het voorjaar, samen met het golvende reliëf in het bos, een gewaardeerd schouwspel geeft. Al sinds het einde van de 19de eeuw wordt de schoonheid van het Brakelbos sterk geapprecieerd door toeristen.
De vallei van de Sassegembeek wordt gekenmerkt door een gevarieerd en semi-gesloten kleinschalig graslandrijk landschap. Het gebied omvat enkele bomen met erfgoedwaarde. De hoeves en landelijke bebouwing in traditionele architectuur zijn qua omvang en schaal in het landschap ingepast.
De hoger gelegen open kouter rond het Hof ten Bossche contrasteert met de lager gelegen valleien met halfgesloten landschap en het Brakelbos.
De context waarin de landschapselementen gelegen zijn versterkt hun erfgoedwaarde. Het geheel van het landschap bezit een hoge belevingswaarde. De aanwezigheid van de grootschalige open kouter, graslanden en bos draagt bij aan de esthetiek van dit typerende Vlaamse Ardennenlandschap. De afwisseling van bossen, graslanden, hoogstamboomgaarden, kleine waterlopen en akkers zorgt voor een harmonieus en gevarieerd beeld.
De hoge visuele aantrekkingskracht van het landschap bestaat ook uit enkele weidse zichten op het kleinschalige bocagelandschap onder meer vanop de kouter rond Hof ten Bossche en vanop de weg Pullem over de vallei van de Sassegembeek.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/42", "label": "esthetische waarde"}]}, {"motivatie": "Het Brakelbos met Hof ten Bossche en vallei van de Sassegembeek is een zeldzaam gaaf bewaard relict van drie verschillende landschapstypes in de Vlaamse Ardennen: oud bos, open kouter en valleilandschap. Het is een typerend voorbeeld van een kleinschalig en continu ontwikkeld traditioneel landschap. De ontginningsgeschiedenis is gekoppeld aan de bodem en het reliëf en is nog leesbaar in het landschap.
Het gebied omvat een historisch oud-boscomplex, Brakelbos, dat verbonden was en deels nog is met de andere bossen in de Vlaamse Ardennen. Het bos is een relict van het vroegmiddeleeuwse Kolenwoud en werd voornamelijk beheerd als hakhout met overstaanders. Het werd in de 19de en 20ste eeuw grotendeels omgezet naar hooghout. In Brakelbos komen waardevolle bronzones en oudbosflora voor. Vanaf de 19de eeuw werd het bos een toeristische trekpleister, onder andere omwille van het reliëf en de schoonheid van de natuur in de Vlaamse Ardennen, zoals beschreven in de toenmalige literatuur. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de meeste bomen in Brakelbos gekapt, waardoor veel bosbestanden in het huidige bos een gelijkjarig aspect hebben met ideale omstandigheden voor de bloei van boshyacint. Ook deze voorjaarsbloei draagt sterk bij tot de recreatieve waarde van het bos. In het bos zijn er verschillende wegen aanwezig, onder andere relicten van het 19de-eeuwse bosbeheer.
Ten noorden van het Brakelbos ligt de open kouter rond de 14de-eeuwse hoeve Hof ten Bossche. De historische configuratie van hoeve en kouter is al vele eeuwen grotendeels ongewijzigd. De hoeve ligt op de heuvelrug en vormde de kern van de gelijknamige heerlijkheid van waaruit ook het Brakelbos werd beheerd. In de 17de eeuw was het Hof ten Bossche uitgegroeid tot één van de grootste landbouwexploitaties in de regio. Het 17de-eeuwse boerenhuis, met restant van een gedenksteen, getuigt nog van deze bloeiperiode. Hof ten Bossche bleef tot in de 19de eeuw een voor de regio belangrijke pachthoeve van waaruit het beheer van het omringende landschap en een intensief bosbeheer gebeurden.
De historische waarde schuilt ook in de relatie met de geknikte gekasseide toegangsweg, waarvan het tracé minstens teruggaat tot de 17de eeuw maar wellicht nog ouder is. Deze weg loopt verder naar het noordoosten over de kouter.
De vallei van de Sassegembeek vormt een derde onderdeel van het cultuurhistorisch landschap: deze asymmetrische vallei met graslanden en houtkanten is al op 18deeeuwse kaarten herkenbaar als een kleinschalige vallei gekenmerkt door het voorkomen van graslanden met een langdurig en continu gebruik als hooi- of graasweide, omgeven door relicten van een bocagelandschap. Ze vormt een relict van het voormalig beheerde valleilandschap met bocage in de Vlaamse Ardennen.
In de vallei zijn historische wegenstructuren aanwezig. De wegtracés zijn vaak onverhard, deels gekasseid en worden soms gemarkeerd door aanpalende houtig erfgoedbeplantingen.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/43", "label": "historische waarde"}]}], "algemeen": {"tekst": "Het cultuurhistorisch landschap Brakelbos met Hof ten Bossche en vallei van de Sassegembeek in Brakel (Opbrakel) is van algemeen belang wegens de volgende erfgoedwaarden:
"}}}}]}