De Heimolen is beschermd als monument.
", "provincie": "Vlaams-Brabant", "gemeente": "Keerbergen", "straat": "Molenstraat", "adres": "Molenstraat 35 (Keerbergen)", "waarden": {"waardesets": [{"motivatie": "De Heimolen is een representatief voorbeeld van de vele windmolens die Vlaanderen destijds kenmerkten met circa tweeduizend windmolensites midden 19de eeuw. In Keerbergen is dit de enig overgebleven molen van de minstens drie standaardmolens die ooit in de gemeente stonden, en de oudste van die drie. De Heimolen heeft ook een lange geschiedenis achter de rug, die representatief is voor windmolens. Op zijn oorspronkelijke locatie teruggaand tot de vroege 14de eeuw en in 1722 heropgebouwd op de huidige locatie.
De molen bevat nog heel wat oude molenonderdelen, die als tastbare kapstokken het immateriële verhaal ondersteunen met verwijzingen naar voormalige molenaars, moleneigenaars, molenbouwers en bouwfasen. In de molen zijn verschillende balken terug te vinden die meerdere eeuwen oud zijn. De standaard waarin de datum 1720 gekerfd staat, is vermoedelijk één van de oudste onderdelen van de molen. Ook toponiemen dragen bij tot de historische waarde van de Heimolen. De naam “Heimolen” verwijst naar de voormalige locatie (Grote Heide), de naam “Oude Molen” naar de hoge ouderdom van deze molen. De straatnaam “Molenstraat” verwijst eveneens naar deze constructie.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/43", "label": "historische waarde"}]}, {"motivatie": "De industrieel-archeologische waarde wordt toegekend aan gebouwen waarvan de structuur specifiek is gericht op een bepaald productieproces. Dit is in het bijzonder het geval bij windmolens die in hun geheel beschouwd kunnen worden als machine. Uit het onderzoek van de windmolens in Vlaanderen blijkt dat de Heimolen een herkenbaar voorbeeld is van een staak- of standaardmolen. Standaardmolens zijn historisch het meest voorkomende type windmolen in Vlaanderen (2.639 op 3.530 gekende windmolens of circa 75 %). Anno 2023 is dit type echter heel zeldzaam geworden, mede door de materiële kwetsbaarheid ervan: slechts 87 van de circa 360 bewaarde windmolens in Vlaanderen zijn standaardmolens, minder dan 25 % en deze vertegenwoordigen dus slechts 3 % van het aantal gekende standaardmolens in Vlaanderen.
Heel wat windmolens hebben zeldzame, vaak plaats- en tijdsgebonden kenmerken die bijdragen tot de industrieel-archeologische waarde. In het geval van de Heimolen in Keerbergen is die waarde vooral gelegen in het ontbreken van latere aanpassingen zoals wiekverbeteringen, het toevoegen van mechanische aandrijfkracht, kombuizen of een buik, of het toebouwen van de open voet, wat de molen een heel oorspronkelijk, archaïsch karakter verleent. Hierbij aansluitend heeft de molen een aantal heel representatieve, traditionele kenmerken zoals de bakstenen teerlingen, het gebinte, de indeling met twee zolders, de aanwezigheid van twee steenkoppels, de bekleding van de kap en de windweeg met houten leien, de eikenhouten kruisplaten, een kruiwerk in hout, het gebruik van een armwiel als voorwiel, en een traditioneel hekwerk met voorzoom en windplanken. Enkel de geklinknagelde roeden zijn een modernisering uit de eerste helft van de 20ste eeuw maar ook dit type is door de opkomst van gelaste roeden sinds de jaren 1960 eerder zeldzaam geworden. In het interieur zijn het lichtwerk met bollenregulator en de stalen plaatvang enkele van de vaak gebruikte moderniseringen van de historische molenuitrusting. De Heimolen is ook een voorbeeld van een typisch Brabantse Kempische molen, hoog op de teerlingen met spits dak en korte rok. In de Heimolen is het historische productieproces van het malen van graan nog integraal en herkenbaar aanwezig, zowel wat het staande als het gaande werk betreft, en de windmolen is recent windmaalvaardig gerestaureerd.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/44", "label": "industrieel-archeologische waarde"}]}, {"motivatie": "De Heimolen vormt een herkenbare illustratie van archaïsche molentechniek, met uitzondering van enkele waardevolle technische moderniseringen zoals de bollenregulator, de stalen plaatvang en de geklinknagelde roeden.
", "waardetypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/waardetypes/45", "label": "technische waarde"}]}], "algemeen": {"tekst": "Het monument Heimolen in Keerbergen is van algemeen belang wegens de volgende erfgoedwaarden:
"}}}}, {"type": "Feature", "id": 178250, "geometry": {"type": "Polygon", "crs": {"type": "name", "properties": {"name": "EPSG:31370"}}, "coordinates": [[[169045.91586442, 188312.00288477], [169045.75285642, 188312.44192477], [169025.6081524, 188366.6912048], [169042.09692042, 188378.95789281], [169056.22223242, 188389.56576482], [169035.85820041, 188421.07027684], [169076.30472844, 188450.57990886], [169102.070540329, 188469.3785508202], [169104.89724046, 188471.44090088], [169149.41455249, 188460.82432487], [169219.24232854, 188454.24294887], [169251.17839256, 188457.47763687], [169243.37967256, 188424.61824485], [169247.47471256, 188424.20269284], [169296.64200859, 188425.95872485], [169299.45864859, 188426.05933285], [169342.90402462, 188427.61101285], [169343.24853662, 188415.88256484], [169343.69346462, 188400.73830883], [169344.01999263, 188389.62208482], [169301.61333659, 188388.10733282], [169303.58306459, 188320.75891677], [169303.58716059, 188320.70144477], [169303.5980406, 188320.54899677], [169320.4355139785, 188311.1625043379], [169321.04796061, 188311.15501277], [169321.03938461, 188310.82586077], [169320.04399261, 188272.66490074], [169276.20802458, 188271.81600474], [169248.55887256, 188222.58445271], [169199.02914453, 188241.13024472], [169180.57909651, 188204.7296047], [169158.4882805, 188214.4858287], [169153.46504849, 188216.7043247], [169144.51823249, 188220.6555567], [169124.17698447, 188229.63910871], [169087.21180045, 188251.41638872], [169080.86402445, 188255.25197273], [169042.86319242, 188290.73562075], [169041.47400841, 188300.12800476], [169045.91586442, 188312.00288477]], [[169153.53346449, 188359.4458928], [169156.54607249, 188360.3114288], [169159.7172085, 188360.6707888], [169163.1771125, 188359.7281328], [169166.3367285, 188358.2541488], [169167.8555765, 188356.1134768], [169169.1417845, 188353.6716848], [169169.4618485, 188349.5294768], [169169.3665525, 188346.95110879], [169167.4704885, 188343.60262879], [169166.0978805, 188342.44099679], [169164.7252725, 188341.27936479], [169161.53781649, 188340.26003679], [169157.36732049, 188340.26797279], [169154.27548049, 188341.63238879], [169151.56124049, 188343.81043679], [169149.91055249, 188346.87053279], [169148.85762449, 188350.10765279], [169149.41192849, 188353.5153328], [169150.44232849, 188355.9401008], [169151.71752849, 188357.8634928], [169153.53346449, 188359.4458928]]]}, "properties": {"id": 178250, "uri": "https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/178250", "erfgoedobject": "https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/81820", "omschrijving": "Heimolen", "aanduidingstype": "https://id.erfgoed.net/thesauri/aanduidingstypes/6", "erfgoedtypes": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/erfgoedtypes/514", "naam": "windmolens"}], "contexten": [], "dateringen": [{"uri": "https://id.erfgoed.net/thesauri/dateringen/1056", "naam": "eerste kwart 18de eeuw"}], "stijlen_en_culturen": [], "materialen": [], "soorten": [], "beschrijving": "Deze bescherming betreft de overgangszone van de Heimolen.
De windmaalvaardigheid van de Heimolen die bijdraagt tot de industrieel-archeologische waarde wordt ondersteund door de omgeving die momenteel nog voldoende windvang garandeert maar deze windvang wordt bedreigd, onder andere door hoogstambomen. Een overgangszone wordt dus afgebakend in functie van het vrijwaren van de molenbiotoop die de industrieel-archeologische waarde ondersteunt. De molenbiotoop is de omgeving die van invloed is op het functioneren van de molen als maalwerktuig en deze omgeving wordt in de eerste plaats gekenmerkt door openheid. Voor de windvang is de volledige zone van 100 meter rond de molen van cruciaal belang en kan een zone van 400 meter rond de molen invloed hebben.
Het afbakenen van deze overgangszone draagt bij tot de industrieel-archeologische waarde doordat: -